ျမန္မာႏိုင္ငံနဲ႔ အစၥလာမ္ဘာသာ

ျမန္မာႏိုင္ငံနဲ႔ အစၥလာမ္ဘာသာ
အမ်ားသိၾကတဲ႔အတိုင္းျမန္မာရာဇ၀င္မွာစတင္၍ ထင္ထင္ရွားရွားစတင္တဲ႔ ပုဂံေခတ္အေနာရထာ
မင္းလက္ထက္ ေအဒီ - ၁၀၄၄ ကာလေလာက္မွာ အင္ဒိုနီးရွားကြ်န္းစုေတြကို အေျခခ်ဖို႔ သြားေရာက္ ၾကတဲ႔ အာရပ္၊ အိႏိၵယ မူဆလ တို႔တစ္ေတြဟာ ရြက္လြင္႔ျပီး သမုဒၵရာကေန အာရွအေရွ႕ဖ်ားႏိုင္ငံမ်ားကို ကူးလူးသြားလာေနၾကပါတယ္။
ျမန္မာႏုိင္ငံဟာ ဗုဒၶသာသနာထြန္းကားဖို႔ရန္အတြက္ အလြန္ကံေကာင္းျပီး ပင္လယ္ကူးလမ္း ေၾကာင္းမွ တကူးတကေကြ႔၀င္မွ ရလို႕မို႔ ကြ်န္း ၃၀၀၀ ေက်ာ္ရွိတဲ႔ အင္ဒိုနီးရွားကြ်န္းေတြကိုပဲ သဲသဲမဲမဲ သြားၾကဟန္တူပါတယ္။ ဒါေတာင္သေဘၤာပ်က္လို႔ ပ်ဥ္ခ်ဥ္ကိုတြယ္ျပီး ဗ်တ္ဝိ, ဗ်တၱဆိုတဲ႔ မူဆလင္ ညီေနာင္ တို႔ သထံုကို ေရာက္ရွိလာပါတယ္။ ထိုေခတ္က ပဋိကၡရာနဲ႔ ေရႊအိမ္စည္တို႔ ဇာတ္လမ္း၊ ပုဂံနရသူေခၚ ကုလားက်မင္းတို႔ ကုလားရွစ္ေယာက္က လာေရာက ္လုပ္ၾကံပီးနန္းခ်ပံုတို႔၊ ေအာက ္ျမန္မာ
ျပည္မွာလည္းပဲ ဟံသာဝတီမွာ မြန္အာဇာနည္ ကြန္အသားမင္းသားနဲ႔ ကုလားလန္ဘားတို႔ စစ္ခင္းၾကပံုတို႔ စသည္တို႔ဟာ အိႏိၵယသား တို႔ျမန္မာႏုိင္ငံ ကို အလံုးအရင္းနဲ႔ မဟုတ္ေသာ္လည္းဘဲ တစ္စိတ ္တစ္ေဒသ
အားျဖင္႔ ေရာက္ရွိလာတဲ႔ သာဓကေတြပါဘဲ။
ဘာသာေရးနယ္ခ်ဲ႕ထြင္လာတဲ႔ မူဆလင္စစ္တပ္ေတြဟာ ကုန္းလမ္းကလည္း အီရန္, အီရတ္စတဲ႔ ႏုိင္ငံငယ္ေလးမ်ားတို႔ တစ္စတစ္စနဲ႔ ၀ါးမ်ိဳလာခဲ႔ျပီး အိႏိၵယတိုက္ငယ္သို႔ အေရာက္မွာ အိႏိၵယျပည္ၾကီးကို ဆင္ေခါင္းေခြးခ်ီဆိုသလို မ၀ါးႏိုင္ မမ်ိဳႏိုင္ဘဲ ရွိစဥ္ ျပီးေတာ႔လည္း မဂုိဘုရင္ေတြဟာ စစ္တေကာင္း နယ္ထဲကေန ရခုိင္ျပည္ထဲကို ၀င္ဖို႔ တာဆူေနဆဲမွာ ျဗိတိသွ်နယ္ခ်ဲ႕တို႔ အိႏိၵယ ျပည္ထဲ၀င္ေရာက္နယ္ခဲ်႕ ၾကလို႔ မဂိုဘုရင္တို႔ အာဏာေမွးမွိန္ၾကရျပီး အိႏိၵယမွ အေရွ႕ဖက္တလႊားမွာ ၎တို႔ အႏၲရာယ္မွ ႏိုင္ငံအမ်ား ခ်မ္းသာမႈ ရရွိသြားၾကပါတယ္။ ဒါေတာင္ ရခိုင္အမ်ိဳးသားအမ်ားအျပားတို႔ မွီတင္းေနထိုင္ ၾကျပီး ရခိုင္မင္းအစဥ္အဆက္တို႔ ပိုင္ဆိုင္သည္႔ ဘဂၤလား ၁၂ ခရိုင္ကို လက္လႊတ္ခဲ႕ရပါတယ္။ ယင္းဘဂၤလား ၁၂ - ခရိုင္တို႔ကို ခရစ္ႏွစ္ ၁၆၆၅ ခုႏွစ္အထိ ရခုိင္မင္းတို႔ကပိုင္ဆိုင္ခဲ့ၾကပါတယ္။ စစ္တ
ေကာင္းခရိုင္ဆိုလွ်င္ ရခုိင္မင္းမ်ားက ရခိုင္မင္းေဆြ မင္းမ်ိဳး ထဲမွသာ ျမိဳ႕စားရြာစားမ်ားကို ခန္႔အပ္၍ ကန္ေကြ်း ခ်ေလ႔ ရွိပါသည္။
ယေန႔အထိ ဒါေၾကာင္႔ ပန္း၀ါ , တရပင္ , ဖေလာင္းေခ်း စသည္႔ အရပ္ေတြမွာ ျမန္မာျပည္နဲ႔ မျခား ရခိုင္ဗုဒၶဘာသာ ရြာေတြ ေက်ာင္းကန္ဘုရားနဲ႔ ရြာေပါင္းအေျမာက္အမ်ား ရွိပါေသးတယ္။ စစ္တေကာင္းနယ္ အဝကြ်န္းနဲ႔ စစ္တေကာင္း ေတာင္တန္းမွာ ဗုိလ္မင္းေတာင္, ဖလံေတာင္ဆိုျပီး ရခိုင္,ျမန္မာ,မြန္ ,စမီး , သက္, ဒိုင္းနက္, ေတာင္ရိုးလူမ်ိဳး (ရွမ္းျပည္ ကေလာျမိဳ႕နယ္၌ လည္းရွိေသာ) ေတာင္သာ, ေခ်ာင္းသား , မရမာၾကီးအစရွိသည္႔ ျမန္မာၾကီးလို႔ေခၚသည္႔ ေရွးျမန္မာ ရခုိင္ဆက္ႏြယ္မ်ား စသည္ျဖင္႔ ဗုဒၶဘာသာဝင္ ၅ သိန္းေက်ာ္တို႔ ဟာ အဲဒီေစာ္ဘြားနယ္ေတြမွာ ယေန႔တုိင္ ေနထိုင္လ်က္ရွိၾကပါတယ္။ ေတာင္တန္း ေတာင္ထြဋ္ေတြမွာ ထံုးျဖဴျဖဴနဲ႔ေစတီေတြ တေဖြးေဖြးရွိၾက ပါတယ္။ အဝကြ်န္းမွာလည္း ရခုိင္ ၊ ျမန္မာ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေပါင္းမ်ားစြာ ရွိၾကပါတယ္။ (ဒါဟာ အလ်ဥ္းသင္႔လုိ႔ တင္ျပတာပါ)။
ယခု ဒကၠာေခၚတဲ႔ျမိဳ႕ဟာ ယေန႔ ဘဂၤလားေဒ႔ရွ္ရဲ့ျမိဳ႕ေတာ္ပါပဲ။ ေရွးရခုိင္ဘုရင္မ်ားဟာ မဂိုမူဆလင္ ေတြရဲ႕ရန္ကို ဓါးနဲ႔ခုခံကာကြယ္ၾကလို႔ ဓါးကာလို႔ ေခၚတြင္တဲ႔အေၾကာင္း သိရွိရပါတယ္။ ရခုိင္အမ်ိဳးသား ေတြဟာ မူဆလင္ကုလားေတြကို ျပတ္ျပတ္သား ဆန္႔က်င္ခဲ႔လို႔ ကုလားမႏုိင္ ရခုိင္မဲလို႔ဆိုျပီး စကားပံုရွိတယ္လို႔အဆိုရွိပါတယ္။
ရခိုင္ေတြဟာ မိမိအမ်ိဳး မကြယ္ေပ်ာက္ေရးအတြက္ သဲသဲမဲမဲခုခံကာကြယ္တာေတာင္မွ ရခုိင္မင္း ေတြဟာ မူဆလင္ေတြရဲ႕ ေလာင္းရိပ္က မကင္းႏုိင္ဘဲ မဂိုဘုရင္တို႔ အၾကိဳက္လုိက္ကာ ရခိုင္ဘုရင္ နရႏုမင္းက အာလီခန္၊မင္းကေပါင္က ဟူဆိန္ရွား၊ဘေစာျဖဴမင္းက ကလီမာရွား စသည္ျဖင္႔ မူဆလင္အ မည္ျဖင္႔ ယွဥ္တြဲျပီးေတာ႔ ဘြဲ႔တံဆိပ္ေခၚခဲ႔ၾကပါတယ္။
ရခိုင္ယဥ္ေက်းမႈဟာ မူဆလင္ယဥ္ေက်းမႈေလာင္းရိပ္ အခ်ိဳ႕ေနရာေတြမွာ ဝင္ေရာက္ခဲ႔ပါတယ္။
ဘေစာျဖဴ(ခရစ္ႏွစ္ ၁၄၅၈) မင္းလက္ထက္မွာ နန္းတြင္းစာဆိုပညာရွိရဲ႕အမည္မွာ အပၸဒူမင္းလို႔ အမည္ရဲ႕ေရွ႕မွာ ‘ အပၸဒူ ‘ တပ္ပါတယ္။ အစၥလာမ္ဘာသာရဲ႕ ေလာင္းရိပ္အက်ခံတာပါပဲ။ ရခုိင္အမ်ိဳးသမီးေတြကလည္း ျပည္မရွိ ျမန္မာအမ်ိဳးသမီးမ်ားေလာက္ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ သြားလာျခင္း မရွိဘဲ မူဆလင္ကုလားမမ်ားနည္းတူ အိမ္တြင္းပုန္းဆန္ဆန္ ဓေလ႔ကို က်င္႔သံုးၾကတာေတြ႔ရပါတယ္။
ေန႔စဥ္ စားေသာက္ၾကဖို႔ ေစ်းဝယ္ၾကရာမွာလည္း အမ်ိဳးသမီးမ်ားက ေစ်းဝယ္မထြက္ဘဲ အမ်ိဳးသားမ်ားကသာ ေန႔စဥ္ ေစ်းဝယ္ထြက္ၾကပါတယ္။ အစၥလာမ္ကလာတဲ႔ ဒီလိုယဥ္ေက်းမႈေတြဟာ ဘာသာျခား လူမ်ိဳးျခား အျခား အမ်ိဳးသမီးပ်ိဳေတြကို ရေအာင္ သိမ္းသြင္းယူဖို႔ ၾကံရြယ္ၾကျပီးေတာ႔ မိမိ တို႔ဘက္က အမ်ိဳးသမီး ေတြကိုေတာ ႔အတတ္ႏိုင္ဆံုး ထိန္းသိမ္း ကာကြယ ္ေစာင္႔ေရွာက္ၾကတဲ႔သေဘာ
ပါပဲ။
ရခုိင္ျပည္နယ္မွာ ပထမဦးစြာ မူဆလင္ေတြအစုလိုက္ အျပံဳလိုက္ အေျခခ်ခဲ႔တာေတြကေတာ႔ မဂိုဘုရင္ ေအာ္ရန္ဇစ္ရဲ႕ ညီေတာ္ျဖစ္တဲ႔ ရုဂ်ာမင္းသားဟာ သူ႔ေနာင္ေတာ္ကို ေတာ္လွန္ျပီး စစ္ရွံဳးလို႔ ရခုိင္္မင္းလက္ေအာက္မွာ လာေ၇ာက္ျပီးခိုလွံဳရတဲ႔ ရခုိင္ဘုရင္ ဓႏၵသုဓမၼမင္းလက္ထက္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ယင္းေခါင္းေဆာင္ ရုဂ်ာမင္းသား၏ အမည္ကိုအစဲြျပဳ၍ သူ႔ေနာက္ပါေနာက္လိုက္ရံေရြေတာ္တို႔က
ေပါက္ဖြားလာၾကတဲ့မူဆလင္ေတြကိုရုဂ်ာရခိုင္ မူဆလင္ေတြလ႔ို ယေန႔ေခၚၾကပါတယ္။ ဝတ္ဆင္ရာမွာ ေရွးရခိုင္မ်ားနည္းတူ ေတာင္ရွည္ပုဆိုး, ရင္ဖံုးအက်ႌစသည္ျဖင္႔ ေရွ႕က ေရွးရခုိင္ျမန္မာ႔ဓေလ႔ႏွင္႔အညီ ေနထိုင္ၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ္႔ ယေန႔ ရခိုင္မွာရွိတဲ႔ ၈၅ ရာခိုင္ႏွဳန္းခန္႔ဟာ ေခၚေတာမူဆလင္ေတြ ျဖစ္ၾကပါတယ္။
ျမန္မာျပည္အေနျဖင္႔ မူဆလင္တို႔ အစုလိုက္အျပံဳလိုက္လာေရာက္ျပီး ဦးစြာ အေျခခ်သူမ်ားနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ယခင္ေက်ာင္းသံးု ျမန္မာရာဇဝင္( ဦးဘသန္း ႀB. A ရွင္ဗုဒၶေသာသ၊ ဟိုက္စကူးေက်ာင္း၊ ေမာ္လျမိဳင္) အခု ေတာင္ငူမင္းဆက္ သာလြန္မင္းတရားလက္ထက္ အေျခအေနကို စာမ်က္ႏွာ ၂၇၀ တြင္ -
‘ ဤမွ တစ္ပါး စစ္သံု႔ပန္းလူတို႔ကို အျမိဳ႕ျမိဳ႕အရြာရြာတြင္ ေနရာခ်ထားသည္မွာ မ်ားလွ၏။ ပဲခူးတိုင္း ၊ သံလ်င္တိုက္၊ ရခုိင္တိုက္ တုိ႔မွရေသာ ကုလားပန္းေသးတို႔ကို ေရႊဘုိနယ္၊ စစ္ကိုင္းနယ္၊ ရမည္းသင္းနယ္၊ ေက်ာက္ဆည္နယ္တို႔၌ လုပ္ေျမကံေကြ်းခ်၍ ေနထိုင္ေစသည္။ ၎ကုလားတို႔ကား အစဥ္အဆက္ ကိုယ္ရံေတာ္တပ္တြင္ ေသနတ္ကိုင္ အမႈထမ္းမ်ား ျဖစ္ၾကသည္ဟု ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၉၉၁ မွ ၁၀၀၀ ႏွစ္ခန္႔ အေျခအေနကို ေဖာ္ျပပါရွိပါသည္။
၎ ဦးဘသန္းရာဇဝင္တြင္ပင္ အမရပူရေခတ္ ၁၂၀၈ - ခု နန္းတက္ေသာ ပုဂံမင္းလက္ထက္ အေၾကာင္းအရာႏွင္႔စပ္လ်ဥ္း၍ စာမ်က္ႏွာ ၃၄၈ ၌ မဟာေမဒင္ကုလား ေမာင္ပိုင္သက္(ခ) ဘိုင္ဆတ္ႏွင္႔ ျမိဳ႕စာေရး ေမာင္ပိန္တို႔ကို ေျမွာက္စားသျဖင္႔ ၎တို႔ မတရားျပဳမူကာ တိုင္းသူျပည္သားမ်ားကို ညွဥ္းပန္း ႏွိပ္စက္ဖန္မ်ား၍ ျပည္သူတို႔စိတ္ႏွလံုး ႏြမ္းနယ္ၾကသည္။ေနာက္၎တို႔ကို မတရားညွဥ္းပန္းသမွ် ျပဳဖန္မ်ားသည္ကို သိရွိ၍ ၎တုိ႔ကို ကြပ္မ်က္သည္လို႔ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
ဒီေနရာမွာ သူတို႔မကြပ္မ်က္မီ ဘယ္ေလာက္မ်ား ဆိုးသြမ္းခဲ႔ၾကျပီး ၎တို႔နဲ႔ ေနာက္လိုက္ကုလား အသင္းအပင္းတို႔ ဘယ္ေလာက္ၾကီးပြား ေဖာက္ဖြားခဲ႔ၾကသလဲ။ ျမန္မာဗုဒၶဘာသာအမ်ိဳးသမီးေတြ ဘယ္ေလာက္နစ္နာဆံုးရွံဳးရသလဲ ဆိုတာ စဥ္းစားစရာပါပဲ။ အမရပူရ ေတာင္သမန္အင္းရွိ ဗံုးအိုးဆိုတဲ႔ ကုလားရြာၾကီးကို ၾကည္႔လွ်င္ သိရွိႏုိင္ပါတယ္။ ယင္းဗံုးအိုးရြာမွကုလားဒိန္အခ်ိဳ႕တို႔က ဒုတိယကမာၻစစ္ၾကီး မျဖစ္မီကာလ အတြင္းပင္ ေျမေအာက္ဥမင္ တစ္မိုင္ေက်ာ္ေက်ာ္ခန္႔တူး၍ အမရပူရရွိ ပုထိုးေတာ္ၾကီးမ်ားမွ ေရွးျမန္မာဘုရင္တို႔ ဌာပနာခဲ႔ေသာ ေရႊကုိယ္ေလး ေငြကိုယ္ေလးႏွင္႔ ရတနာမ်ားကို ေဖာက္ထြင္းခိုးယူၾက ရာ ဌာပနာအားလံုးကုန္မွ ျမန္မာဗုဒၶဘာသာ၀င္တို႔က သိရွိၾကရပါတယ္။ ျမန္မာတို႔ကလည္း အလြယ္တကူ ႏွလံုးၾကီးသည္႔အေလွ်ာက္ ဗုဒၶဘာသာကို အလြန္ၾကည္ညိဳေသာ ပဥၶမသံဂါယနာတင္ ဘဝရွင္မင္းတုန္း ဘုရင္ကပင္ မကၠာျမိဳ႕၌ ဇရပ္တစ္ေဖာင္ေဆာက္လုပ္ေပးခဲ႔ပါတယ္။
၁၉၃၁- ခုမွ ၁၉၅၃- ခု အထိ ျမန္မာႏုိင္ငံ တစ္ဝိုင္းလံုးတြင္ လူဦးေရတိုးတက္မႈမွာ တစ္ဆပင္မရိွ
ေသာ္လည္း မူဆလင္ဦးေရမွာ ငါးဆခန္႔ အထိ ခုန္တက္လာတာကို ေတြ႔ရွိရ ပါတယ္။ အမ်ား နားလည္
သေဘာေပါက္ရန္တင္ျပရလွ်င္ယခင္က ျမန္မာႏိုင္ငံတစ္ဝွမ္း၌ လူ၁၀၀ လွ်င္ မူဆလင္ကျပား ႏွစ္ေယာက္
ခန္႔ပင္မရွိေသာ္လည္း၁၉၅၃ခုႏွစ္တြင္ ရွစ္ေယာက္ခန္႔အထိ ရွိလာျပီျဖစ္ပါတယ္။ ျပီးခဲ႔တဲ႔ႏွစ္မ်ားအတြင္းက စာရင္းေကာက္ၾကည္႔တာ၂၁ ရာခုိင္ႏွဳန္းအထိေတာင္ ရွိလာတာေတြ႔ရပါတယ္။ ဒါေၾကာင္႔ လူမ်ိဳးေပ်ာက္ဖို႔ အႏၲရာယ္ အလြန္ပဲနီးလာပါျပီ။ မူဆလင္ေတြဟာ အျခားဘာသာဝင္မ်ားႏွင္႔မတူပဲ လူေဖာက္သာသနာျပဳ
တို႔လက္ဦးမႈ ရယူတာ တို႔အျပင္ လူလံုးလိုက္လွိမ္႔ဝင္ျပီး မတရား ခိုးဝင္လာၾကတာေၾကာင္႔ ဒီလိုမ်ားျပား
လာျခင္းျဖစ္ ပါတယ္။
ရခုိင္ျပည္နယ္မွာဆိုလွ်င္ ၁၆၄၀-၄၁ ခုႏွစ္မ်ားအတြင္း ကုလားရခိုင္ အဓိကရုဏ္းေၾကာင္႔ ရခုိင္ႏွင္႔ စစ္တေကာင္းနယ္စပ္ျဖစ္တဲ႔ ဗူးသီးေတာင္ႏွင္႔ ေမာင္းေတာနယ္ၾကီး ႏွစ္နယ္မွာရွိတဲ႔ ရခုိင္အမ်ိဳးသားနဲ႔ တုိင္းရင္းသား ဗုဒၶဘာသာဝင္ ၅၀၀၀၀ ေက်ာ္တို႔ဟာ မိမိတို႔ရဲ႕ အိုးအိမ္တို႔ကို ျပစ္ခဲ႔ရျပီး ရခိုင္ျပည္မထဲကို ေျပးဝင္ျပီး ခုိလွံဳရရွာပါတယ္။ အဲဒီ ကုလား ရခုိင္ အဓိကရုဏ္းမွာ ေရလမ္းမွ သေဘၤာနဲ႔ ေျပးၾကရတဲ႔ ရခုိင္
အမ်ိဳးသားမ်ားမွာ သေဘၤာေပၚသို႔ ငါးပိသိပ္ငါးခ်ဥ္သိပ္ လူအျပည္႔နဲ႔ ထြက္ေျပးၾကလို႔ သေဘၤာႏွစ္စင္း ဟာ ပင္လယ္ျပင္မွာ စံုးစံုးနစ္ျမႇပ္ခဲ႔ရပါတယ္။
ယေန႔ အဲဒီ ဗူးသီးေတာင္နဲ႔ ေမာင္းေတာနယ္ၾကီး ႏွစ္နယ္နွင္႔ ပတ္၀န္းက်င္တြင္ ေက်းရြာေပါင္း ၂၅၀ ေက်ာ္ခန္႔မွာ အိုးပစ္အိမ္ပစ္ေျပးခဲ႔ၾကရတဲ႔ ရခိုင္အမ်ိဳးသားေတြအစား ေခၚေတာ မူဆလင္(၆)သိန္း ေက်ာ္ခန္႔ မတရား ဝင္ေရာက္ေနထိုင္လ်က္ရွိၾကပါတယ္။ ရခုိင္တစ္တန္းလံုးရွိ လူဦးေရရဲ႕ သံုးပံုတစ္ပံံုခန္႔ရွိ ျပီး ရခုိင္တစ္တိုင္းလံုးမွာ ယေန႔လူဦးေရအမ်ားဆံုးႏွင္႔ အထူထပ္ဆံုးနယ္ၾကီးႏွစ္နယ္ပင္ ျဖစ္ပါေတာ႔တယ္။
၎တုိ႔၏ နည္းဗ်ဴဟာအမ်ိဳးမ်ိဳးတို႔ႏွင္႔ တစ္စိမ္႔စိမ္႔ခိုးဝင္ေနၾကလို႔ ၁၉၅၀-ခု အိမ္ေစာင္႔အစိုးရေခတ္ တုန္းက ၎ရြာေပါင္း ၂၀၀ ေက်ာ္ကို ရခိုင္ျပည္မထဲကိုပို႔ျပီး ေနရာခ်ရန္ လ်ာထားျပီး ၎တို႔ေနရာမွ မူလေျပးလာခဲ႔တဲ႔ ရခိုင္အမ်ိဳးသားေတြကို ျပန္ျပီး ေနရာခ်ထားျခင္းအားျဖင္႔ တစ္စိမ္႔စိမ္႔ဝင္မႈေတြ ရပ္တန္႔သြားေအာင္ စီစဥ္ခဲ႔ပါေသးတယ္။ အေကာင္အထည္ မေဖာ္ျဖစ္ခဲ႔ပါ။ ယေန႔ ရခုိင္ျပည္နယ္ျမိဳ႕ေတာ္ ျဖစ္တဲ႔ စစ္ေတြျမိဳ႕မွာဆိုလွ်င္ မူဆလင္ဦးေရဟာ ထက္၀က္နီးပါးခန္႔ပင္ ရွိလာျပီျဖစ္ပါတယ္။
လက္ရွိျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ျမိဳ႕ေတာ္ ရန္ကုန္ျမိဳ႕၊ ဒုတိယ ျမိဳ႕ေတာ္ မႏၲေလး အပါအဝင္ ရန္ကုန္ - မႏၲေလး ဆက္သြယ္ထားတဲ႔ ရထားလမ္း, ကားလမ္းတစ္ေလွ်ာက္ ျမိဳ႕ၾကီးမ်ားျဖစ္တဲ႔ ပဲခူး, ျဖဴး, ေတာင္ငူ, ပ်ဥ္းမနား , ရမည္းသင္း, ေပ်ာ္ဘြယ္ သာစည္ အစရွိတဲ႔ ျမိဳ႕ၾကီးေတြမွာဆိုလွ်င္ ယေန႔ ျမိဳ႕ေနလူဦးေရ သံုးပံုတစ္ပံုကေန ထက္ဝက္နီးပါးမွ် တိုးပြားလာျပီျဖစ္ပါတယ္။ မႏၲေလးျမိဳ႕ရဲ႕အထက္ ေရႊဘို , ဒီပဲယင္း , ေျမဒူးစတဲ႔ အရပ္ေတြမွာလည္း ထုိနည္းတူပါပဲ။ ၎တို႔ဟာ တစ္စိမ္႔စိမ္႔ဝင္လာျပီး အထူးသျဖင္႔ အသိဥာဏ္မပြင္႔လင္းတဲ႔ ေတာနယ္ေတြမွာ ၾကြက္ဝယ္လာတာတို႔ ဒန္အိုးဒန္ခြက္နဲ႔ အဝတ္အထည္လဲတာ တို႔ ေဆာင္ရြက္ရင္း ေတာအံု ခ်ံဳၾကား သြားေရာက္ၾကျပီး လူေဖာက္သာသနာျပဳၾကပါတယ္။ အာရပ္ေရနံ သူေဌးေတြနဲ႔အတူ မူဆလင္ႏိုင္ငံအသီးသီးက အစၥလာမ္ဘာသာအတြက္ ေထာက္ပံ့တဲ႔ ေငြေတြကို ေမွာင္ခိုပစၥည္းနဲ႔ ပို႔ျပီး ေငြေၾကး ေထာက္ပံ႕ၾကပါတယ္။
ျမန္မာျပည္ ဆက္သြယ္ေရးေခါင္းပါးတဲ႔ ရွမ္း,ကရင္,ခ်င္း,ကယားျပည္နယ္ေက်းရြာ အေတာ္ မ်ား မ်ားမွာ အသိဥာဏ္နည္းပါး၍ မဖြံ႔ျဖိဳးေသးဘဲ ရိုးသားတဲ႔တိုင္းရင္းသူေတြကို ေငြနဲ႔ လိင္လွံဳေဆာ္ေဆးဝါး ကိရိယာနဲ႔ ရုပ္ရွင္ဗြီဒီယိုမ်ားနဲ႔ လွံဳေဆာ္သိမ္းသြင္းျပီး လိင္သေဘာ စီးပြားေရးသေဘာနဲ႔ သာသနာျပဳေန ၾကတယ္။ ဒါေၾကာင္႔ ျမန္မာ ယိုးဒယားနယ္ျခားမွာရွိတဲ႔ ကရင္ျပည္နယ္ ဖာပြန္ခရိုင္သံလြင္ျမစ္ကမ္းမွာရိွတဲ့
ကရင္ရြာၾကီး(၅၀)အနက္ထက္ဝက္ေက်ာ္နဲ႔ ေနရာအေတာ္မ်ားမ်ားမွာ သူတို႔ ထိုးေဖာက္ၾကီးစိုးေနပါသည္။
တိုင္းရင္းသားအမ်ိဳးသမီး အမ်ိဳးသားေတြ ဟာ မိမိတို႔ တိုင္းရင္းသားနာမည္ေတြကို ေဖ်ာက္ျပီးအာမက္တို႔ အေရွ႕ဆီသို႔ ဆိုတဲ႔ မူဆလင္ကုလား အမည္ေတြကို ေျပာင္းကုန္ၾကပါျပီ။
ေမာ္လျမိဳင္ က်ိဳက္မေရာ မြန္ျပည္နယ္ ကရင္ျပည္နယ္မွာ ျဖစ္ပြားတဲ႕ ပဋိပကၡေတြမွာ အေၾကာင္းမဲ႔ သက္သက္မဟုတ္ဘဲ အထက္ကျပပါဆိုတဲ႔ အေၾကာင္းရင္းေတြရဲ႕ အက်ိဳးဆက္ေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ျဗိတိသွ်နယ္ခ်ဲ႕ အဂၤလိပ္က ျမန္မာႏုိင္ငံကို စတင္နယ္ခ်ဲ႕စစ္ေၾကညာျပီး တိုက္ခိုက္ခဲ႔တဲ႔ ျမန္မာစစ္သူၾကီး မဟာဗႏၶဳလလက္ထက္ကေန ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းတို႔ က်ဆံုးခဲ႔သည္အထိ ၁၂၃ ခုႏွစ္ၾကာေအာင္ ျမန္မာေျမေပၚမွာ နယ္ခ်ဲ႕ခဲ႔ေပမယ္႔ ၁၉၃၁-ခုႏွစ္ သန္းေခါင္းစာရင္းမ်ားအရ အျခားတိုင္းရင္းသားမပါ ျမန္မာလူမ်ိဳး (၉)သန္း (၆)သိန္းတြင္ လူဦးေရ (၁)ေသာင္း(၁)ေထာင္ကိုသာ ခရစ္ယာန္ဘာသာထဲ သိမ္းသြင္းႏိုင္ခဲ႔ပါတယ္။ အခ်ိဳးအစားအားျဖင္႔ ျမန္မာလူမ်ိဳးသက္သက္ ၉၀၀ ခန္႔မွာမွ တစ္ေယာက္ကိုသာ သိမ္းသြင္းႏုိင္ခဲ႔ပါသည္။ (အင္ဒိုနီးရွား ကြ်န္းစု ၃၀၀၀ ေက်ာ္နဲ႔ ပင္မ အိႏိၵယျပည္မွာ ဗုဒၶဘာသာဆိတ္သုဥ္းခဲ႔ရတာကို သံေဝဂယူျပီး ကြ်န္ေတာ္တို႔အခ်င္းခ်င္း စည္းလံုးျပီး အသိစိတ္ဓါတ္နဲ႔ ကာကြယ္ၾကပါမွသာ ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ ေနာင္သားစဥ္ေျမးဆက္ တည္တံ႔ႏုိင္မည္ ျဖစ္ပါတယ္။) ျမန္မာေတြဟာ ျဗိတသွ်ေတြရဲ႕ ႏိုင္ငံရဲ႕အာဏာ, ရာထူး, ဂုဏ္ရွိန္၀ါ , သားသမီးေတြရဲ႕ ပညာေရး စသည္တို႔နဲ႔ စည္းရံုးတာကို ၾကံံ႕ၾကံ႕ခံႏိုင္ခဲ႔ၾကေပမယ္႔ ‘ ေျဖေျဖသိပ္သည္း ေရြ႕ေရြ႕ဆည္း ေလာ႔ ‘ ဆိုတဲ႔စကားလို တေရြ႕ေရြ႕ တစိမ္႔စိမ္႔နဲ႔ ဃရာဝါသေသြးသာနဲ႔ စည္းရံုးမႈဒဏ္ကိုေတာ႔ ကမာၱအရပ္ရပ္က လူမ်ားနည္းတူၾကာရွည္ခံႏိုင္ဖြယ္ မရွိပါ။ ဒီလို တစိမ္႔စိမ္႔နဲ႔ အမ်ိဳခံရျပီးေတာ႔ ဘိုးသူေတာ္ျဖစ္မွန္းမသိ ျဖစ္ရမယ္႔အျဖစ္မ်ိဳးကုိေတာ႔ ကြ်န္ေတာ္တို႔ တစ္ႏိုင္ငံလံုးဝိုင္းဝန္းတားဆီး ၾကဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။
နယ္ခ်ဲ႕အဂၤလိပ္ေခတ္က ကုလားမူဆလင္ေတြဟာ ျဗိတသွ်ေတြနဲ႔ ေပါင္းျပီး ျမန္မာေျမ ေပၚလည္း လာ၍ေနေသး ေငြကိုယူ၊ သည္ေျမကိုယူသည္ ၊ လူကိုပါယူသည္ ဆိုသကဲ႔သို႔ လူကိုပါယူလွ်င္လည္း သူ႔ကံနဲ႔သူ႔အေၾကာင္းပဲဆိုျပီး ေဒသခံျမန္မာတို႕က လက္ပိုက္ၾကည္႔ ေနၾကရပါတယ္။
ဒါေပမယ္႔ ျမန္မာဗုဒၶဘာသာ အမ်ိဳးသားတစ္ေယာက္ေယာက္က မူဆလင္မအစစ္ကို မဆိုထားဘိ မူဆလင္ ကျပားမတစ္ဦးဦး ကိုယူလွ်င္ ဘာသာဖ်က္မႈႏွင္႔ တရားစြဲဆိုျခင္းက ိုခံၾကရျပီး အမ်ိဳးမ်ိဳး အေႏွာင္႔
အယွက္ေပးခံၾကရတာ အားလံုးအသိပါပဲ။ ဒီလို သေဘာထားအျပဳ အမူေတြေၾကာင္႔လည္း မူဆလင္ေတြ ေရာက္ရာ အရပ္တိုင္း ေဒသတိုင္းမွာ ဟိႏၵဴ ဘာသာဝင္ ေတြနဲ႔ လည္းေကာင္း၊ ဗုဒၶ ဘာသာဝင္ ေတြနဲ႔
လည္းေကာင္း၊ဗုဒၶဘာသာ ျမန္မာ , မြန္ , ရခုိင္ ,ကရင္ စသည္တို႔နွင္႔လည္းေကာင္း၊ ဆစ္ခ္ ဘာသာဝင္တို႔ႏွင္႔ လည္းေကာင္း၊ ခရစ္ယာန ္ဘာသာဝင္ တို႔ႏွင္႔လည္းေကာင္း ပဋိပကၡ သံသရာ မဆံုးႏိုင္
ဘဲ ရွိပါေတာ႔တယ္။
၂၁ - ရာစုႏွစ္အတြင္း ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ စစ္ၾကိဳေခတ္က တစ္ၾကိမ္ မၾကာမီ ဒီနွစ္မ်ား အတြင္းက တစ္ၾကိမ္၊ႏွစ္ၾကိမ္တိတိ ျမန္မာႏွင္႔ မူဆလင္တို႔ ပဋိပကၡျဖစ္ခဲ႔ၾကပါတယ္။
၁၉၃၈ -ဒုတိယ ကမာၻစစ္ၾကီးမျဖစ္မီက ေမာ္လဝီေရႊဖီ ဆိုသူက ေရးသားတဲ႔ ‘ ေယာဂီစာတမ္း‘ဆိုတဲ႔ စာအုပ္အရ ဗုဒၶျမတ္စြာဘုရားကို ပုတ္ခတ္ေရးသားခဲ႔လို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံ မွာ အထူးသျဖင္႔ ရန္ကုန္ - မႏၲေလးျမိဳ႕ၾကီးမ်ားမွာ မူဆလင္ ကုလား-ျမန္မာ အဓိကရုဏ္း ျဖစ္ခဲ႔ရပါတယ္။ ဒုတိယအၾကိမ္ကေတာ့ မၾကာေသးမီက မြန္ျပည္နယ္၊ကရင္ျပည္နယ္ႏွင့္ ျမစ္၀ကၽြန္းေပၚ ေဒသေတြမွာ
မူဆလင္ ကုလားနဲ႔ ျမန္မာ တို႕ ပဋိပကၡျဖစ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ယင္းသို႔ ပဋိပက ၡျဖစ္ရျခင္း အေၾကာင္း အရင္း
ကေတာ႔မူဆလင္အသိုင္းအဝိုင္းမွာလက္သိပ္ထိုးျဖန္႔ေဝတဲ႔ႏိုင္ငံျခားမွလွံဳ႕ေဆာ္တဲ႔ စာရြက္စာတမ္းမ်ားအရ မူဆလင္တစ္ဦးက ျမန္မာတိုင္းရင္းသူ ဗုဒၶဘာသာဝင္ အမ်ိဳးသမီးတစ္ဦးဦးကို ရတဲ႔နည္းနဲ႔ယူႏိုင္ လက္ထက္ ႏိုင္ပါလွ်င္ ထိုအမ်ိဳးသမီးရဲ႕ မိဘအသိုင္းအဝိုင္း ၾသဇာရွိမႈနဲ႔ ထိုအမ်ိဳးသမီးပညာတက္မႈ မတတ္မႈ စသည္ျဖင္႔ အဆင္႔အတန္းကို လိုက္ျပီး လက္ထပ္ႏုိင္သူ အိမ္ေထာင္ဦးစီးျဖစ္သူ မူဆလင္ ေယာကၤ်ားအား လက္ငင္းေငြက်ပ္ေသာင္းႏွင္႔ခ်ီ၍ ေထာက္ပံံံ႕ဆုေၾကးေပးမည္ ျဖစ္ေၾကာင္းႏွင္႔ ၎တို႔၏ အိမ္ေထာင္ေရး ခိုင္ျမဲေစရန္အတြက္ ဆက္လက္၍ ေငြေရးေၾကးေရး , လူမႈေရး ေထာက္ပံံ႕မည္ျဖစ္ေၾကာင္းတို႔ကို လွံဳ႕ေဆာ္ခဲ႔ၾကလို႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ယင္း လွ်ိဳ႕ဝွက္လွံဳေဆာ္ခ်က္ ကို ေနာက္ဆက္တြဲအျဖစ္ သီးျခားေရးထားပါတယ္။
ဒီ ပဋိပကၡ ႏွစ္ခုစလံုးမွာ ျမန္မာ, မြန္ , ကရင္စတဲ႔ ဗုဒၶဘာသာဝင္မ်ားဘက္က မလြန္ မူဆလင္ကုလားေတြဘက္ကသာ လြန္တာျဖစ္ပါတယ္။
ကမာၻေရနံသူေဌး ေဆာ္ဒီေအာ္ေရဗ်ႏိုင္ငံ တစ္ခုတည္းက ကမာၻ႕မူဆလင္ႏိုင္ငံမ်ားကို ႏွစ္စဥ္ ေငြကုေဋခ်ီျပီး ေထာက္ပံ႔ေနပါတယ္။
ဥပမာ ၁၉၇၇ - ခုႏွစ္က ေထာက္ပံ႔ေငြ အေမရိကန္ေဒၚလာ သန္းေပါင္း ၄၆၂၀၊ က်ပ္ေငြ သန္းေပါင္း ၃၅၀၀၀ (ကုေဋသံုးေထာင္႔ငါးရာနီးပါး) ေထာက္ပံ႔ခဲ႔ပါတယ္။
(တုိင္းမဂၢဇင္း စာမ်က္နွာ - ၂၉၊၁၆-၄-၇၉)
မူဆလင္တို႔အခြင္႔ရလွ်င္ရသလို ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ျမန္မာတစ္မ်ိဳးသားလံုးအေပၚ ႏုိင္ငံနဲ႔ခ်ီျပီး ေၾကာခဲ႔ၾကပံု အခ်ိဳ႕တို႔ကို ေဖာ္ျပလိုပါတယ္။ ကြ်န္ေတာ္အေနျဖင္႔ ပုဂၢလိကဇာတ္လမ္းေတြ အေျမာက္အျမား တင္ျပရန္ သာဓကအေျမာက္အျမားရွိေပမယ္႔ လူတကာသိၾကတဲ႕ ႏိုင္ငံေက်ာ္ ကိစၥေတြကိုပဲ ျပန္လည္တင္ျပလုိပါတယ္။
၁။ ျမန္မာဦးစြန္းျဖစ္တဲ႔ မႏၲေလးျမိဳ႕ နန္းျမိဳ႕ရိုးထဲမွာ ဗလီျဖစ္ေအာင္ တည္ခဲ႔ပါတယ္။
၂။ ရန္ကုန္ျမိဳ႕လယ္ အခ်က္အခ်ာျဖစ္တဲ႔ ဆူးေလ ဘုရားရဲ႕ ေဂါပကေျမကို အဂၤလိပ္ ေခတ္က ၎တို႔ကရေအာင္ယူျပီးေတာ႔ဆူးေလဘုရားနဲ႔ အျပိဳင္ ေပ ၁၀၀ ခန္႔အတြင္းမွာ ဗလီၾကီးေဆာက္ခဲ႔ပါတယ္။
၃။ အဂၤလိပ္အစိုးရက အဂၢမဟာပ႑ိတဘြဲ႔ ဆက္ကပ္ခံရျပီး တြဲျဖဴရထားတစ္တြဲကို အလိုရွိသလို အခ်ိန္အခါမေရြး အသံုးျပဳႏိုင္ရန္ ဆက္ကပ္ခံရတဲ႔ ေက်းဇူးေတာ္ရွင္ လယ္တီဆရာေတာ္ဘုရာၾကီးဟာ ဘယ္သူ႔ကိုမွလည္း မပုတ္ခတ္ပဲနဲ႔ ႏြားသားမစားၾကဖို႔ ဗုဒၶဘာသာဝင္ေတြကို အလွဴခံခဲ႔ပါတယ္။ အဲဒါကို မူဆလင္တို႔အားမ်ားတဲ႔ ေပ်ာ္ဘြယ္ , ရမည္းသင္း, ပ်ဥ္းမနားတို႔မွာ ဆရာေတာ္ဘုရားၾကီးရဲ႕ တရားပြဲေတြကို ခဲနဲ႔ေပါက္ျပီး ေစာ္ကားခဲ႔ပါတယ္။
၄။ ပါလီမန္ေခတ္က ရန္ကုန္တကၠသိုလ္မွာ ဓမၼာရံုရွိသလို သူတို႔ကိုလည္း တကၠသိုလ္ နယ္ေျမမွာ ေျမေနရာေပးပါ။ ဗလီတည္ခြင္႔ေပးရမယ္ဆိုျပီး မူဆလင္ဝန္ၾကီးႏွစ္ဦး(ဦးရာရွစ္၊ ဦးခင္ေမာင္လတ္)တို႔က ေတာင္းဆိုျပီး က်ပ္ေငြ သန္းနဲ႔ခ်ီျပီး ဗလီၾကီးဟိန္းေနေအာင္ ေဆာက္ဖို႔ ၾကက္ဆင္ဖဲထီး သူေဌး မဒါးကုလားက တာ၀န္ယူျပီး အေရးဆိုခဲ႔ပါတယ္။
၅။ ပါလီမန္မွာ ဥပေဒသစ္ တစ္ခုျပဌာန္းဖို႔ တင္ျပခဲ႔ပါတယ္။ဘယ္လဲဆိုေတာ႔ မူဆလင္ေတြဟာ ဝက္သားကိုျမင္ရင္ ဟာရမ္ျဖစ္တယ္။ ဒါေၾကာင္႔ ဝက္သားစားတဲ႔ တိုင္းရင္းသား ေတြဟာ ေစ်းမွ ဝက္သားဝယ္ရင္ လံုလံုျခံဳျခံဳထုတ္ယူၾကဖို႔ လူျမင္ေအာင္ တြဲလြဲဆြဲသြားရင္ တရားဥပေဒန႔ဲ တားျမစ္ေပးဖို႕ အေရးဆိုခဲ႔ပါတယ္။
၆။ ဒုတိယ ကမာၻစစ္မျဖစ္မီ စစ္ၾကိဳေခတ္က ကုလား ေမာ္လဝိီ ေရႊဖီ္ဆိုသူက ‘ ေမာ္လဝီ ေယာဂီစာတမ္း ‘ ဆိုျပီး ဗုဒၶဘုရားရွင္နဲ႔ ျမန္မာတို႔ကို ပုတ္ခတ္ေရးသားခဲ႔လုိ႔ ကုလားျမန္မာ အဓိကရုဏ္းျဖစ္ခဲ႔ရပါတယ္။
၇။ ၁၉၇၀ - ခုႏွစ္ ပတ္ဝန္းက်င္က ခရမ္းျမိဳ႕မွာ တမိလ္(ကုလယ္ကုလား)ေတြက ဘုရားပြဲ လွည္႔တာ စေန ဆြမ္းေလာင္းလမ္းမွာရွိတဲ႔ ဗလီေရွ႕လမ္းကေန ျဖတ္ေက်ာ္ မလွည္႔ရဘူးဆိုျပီး အဲဒီ ဘုရားလွည္႔ပြဲကို ဝင္ရိုက္ပါတယ္။ တမိလ္ေတြပင္႔လာတဲ႔ ဗုဒၶေက်ာက္ဆင္းတုရုပ္ပြားေတာ္ ဦးေခါင္းက်ိဳးျပတ္သြားခဲ႔လို႔ အဲဒီတုန္းက အဓိကရုဏ္းျဖစ္ရန္ တဲတဲေလးလိုခဲ႔ပါတယ္။ အဲဒီ တုန္းက နာယက ပုဂၢိဳလ္ၾကီးတစ္ဦးရဲ႕ ဇနီးက မူဆလင္ျဖစ္လို႔ သူတို႔က်ယ္ခဲ႔ပါတယ္။ သူတို႔ႏိုင္ငံ မွာဆိုလွ်င္ ဘယ္ေလာက္မ်ား က်ယ္မလဲဆိုတာ စဥ္းစားၾကည္႔ၾကေစလိုပါတယ္။
၈။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ျမန္မာတိုင္းရင္းသူေတြကို သူတို႔က သေဘာရွိ စိတ္တိုင္းက်ယူၾကေပမယ္႔ သူတို႔ကျပား အမ်ိဳးသမီး တစ္ဦးဦးက ိုျမန္မာဗုဒၶဘာသာ ဘက္ကယူလွ်င္ ဘာသာဖ်က္ဆီးမႈနဲ႔ တရားစြဲ
ခံရပါတယ္။ လြတ္လပ္ေရး ရျပီးစေခတ္ အထိပါပဲ။
၉။ ရန္ကုန္တိုင္း ေျမာက္ဥကၠလာပတည္စက ျမန္မာဘုန္းေတာ္ၾကီးေက်ာင္းေတြဟာ ျမိဳ႕စြန္တစ္ေနရာမွာ တစ္စုတစ္ေဝးတည္း ေနရာခ်ထားျပီးခုခံရေပမယ္႔ သူတို႔က သက္ဆိုင္ အာဏာပိုင္ ပုဂၢိဳလ္ကို ေငြနဲ႔ေၾကးနဲ႔လိုက္ျပီး အခ်က္အခ်ာေနရာမွာ ဗလီတည္ဖို႕ စတင္တည္ ေဆာက္ခဲ႔ၾက လို႔ အဓိကရုဏ္း ျဖစ္ခဲ႔ၾကပါတယ္။